Konferans - Doğaötesinin Bilimle Fethi: 1850'lerden 1910'lara Osmanlılarda Manyetizmacılık ve İspiritizmacılık

Sunum dili Türkçedir / Intervention en turc

Lieu / Yer : Tarih Vakfı (Sarıdemir Mah. Ragıp Gümüşpala Cad. Değirmen sok. No: 10 Eminönü, Fatih)

Etkinlik herkese açık olacaktır. Katılım için kayıt gerekmemektedir / L'événement est ouvert à tous et il n'est pas nécessaire de s'inscrire pour y participer

Bu etkinlik IFEA ve Tarih Vakfı iş birliğiyle düzenlenmektedir / Cet événement est organisé en partenariat avec Tarih Vakfı

Özgür Türesay - Öğretim Üyesi, Ecole Pratique des Hautes Etudes / maître de conférences, Ecole Pratique des Hautes Etudes 

Doğaötesi ve öteki dünyaya dair on sekizinci yüzyıl sonu ve on dokuzuncu yüzyıl ortalarında geliştirilmiş sözde bilimsel doktrinler olan manyetizmacılık ve ispiritizmacılık Osmanlı toplumuna 1850'lerde İstanbul ve İzmir üzerinden hızla girmiş, Levanten, Avrupalı ve yerli gayrimüslim cemaatlerin üyelerinin oluşturduğu kozmopolit çevrelerde yayılmış, bu doktrinlerle yine aynı çevrelerin içinde bulunan üst düzey bürokrasi mensubu birtakım Müslüman Osmanlılar da haşır neşir olmuştur. 1860'lardan 1910'lara manyetizmacılık ve ispiritizmacılık üzerine pek çok çeviri kitap ve makale yayımlanmış, 1908 sonrasında bu yayınlar hem doktorlar hem de ulema mensupları tarafından sertçe eleştirilmiştir. Psikolojinin özerk ve meşru bir bilimsel disiplin olarak henüz Avrupa'da bile inşa sürecinde olduğu bu yıllarda, hipnoz ve manyetizmacılık üzerine kaleme alınan metinlerin imparatorluk seçkinlerinin bir bölümü üzerinde dünyevileştirici bir etkisi olduğu söylenebilir. 

Özgür Türesay’ın Osmanlı’da Ruh Çağırma isimli kitabı 2024’te Fol Kitap tarafından basılmıştır.

----

Le magnétisme et le spiritisme, doctrines pseudo-scientifiques du surnaturel et de l'autre monde développées à la fin du XVIIIe siècle et au milieu du XIXe siècle, ont rapidement pénétré la société ottomane dans les années 1850 via Istanbul et Izmir, se propageant dans les cercles cosmopolites composés de membres des communautés non musulmanes levantines, européennes et locales. Des années 1860 aux années 1910, de nombreux livres et articles traduits sur le magnétisme et le spiritisme ont été publiés. Après 1908, ces publications ont été sévèrement critiquées par des médecins et des membres de l'ouléma. Dans ces années-là, alors que la psychologie était encore en train de s'établir comme une discipline scientifique autonome et légitime, même en Europe, on peut dire que les textes sur l'hypnose et le magnétisme ont eu un effet laïcisant sur une partie de l'élite impériale.

Le livre d'Özgür Türesay intitulé Spirit Summoning in the Ottoman Empire a été publié par les éditions Fol Kitap en 2024.