Amida/Diyarbakır Suyu ve Hamravat Kemeri: Kültürel Miras, Aktarım ve Kullanımlar – Disiplinlerarası Bir Yaklaşım
Editörler: Martine Assenat, Birgül Açıkyıldız, F. Meral Halifeoğlu
IFEA’nın Patrimoines au présent / Günümüzde Miras koleksiyonunda ve OpenEdition üzerinden açık erişimle yakında yayımlanacak olan Amida/Diyarbakır Suyu ve Hamravat Kemeri: Kültürel Miras, Aktarım ve Kullanımlar – Disiplinlerarası Bir Yaklaşım başlıklı eser, Amida/Diyarbakır’a adanmış iki cildin devamı niteliğindedir. Tamamlanmış bir sentez olmaktan ziyade, açık araştırma alanları ortaya koymakta ve kentin mirasını yaşatan güncel dinamikleri – akademik, mesleki ve sivil toplum – ön plana çıkarmaktadır.
Editöryal ekibin benimsediği ilkelere sadık kalarak, eser çok disiplinli yaklaşımı, kıdemli ve genç araştırmacılar arasındaki kuşaklararası diyaloğu, zamansal sürekliliği ve sivil toplum aktörlerinin katılımını teşvik etmektedir.
Dosyada birincil kaynaklara geniş ölçüde yer verilmiş; okuyucunun verileri ve analizleri doğrudan incelemesine, kendi perspektifinden değerlendirmeler yapmasına olanak tanınmıştır. Bazı tarihî belgeler tam metin olarak sunulurken, açık erişimli dijital versiyon ise geleneksel yayın kısıtlarının ötesine geçerek zengin bir görsel içerik sunmaktadır. Bu yaklaşım, araştırma materyallerine daha geniş erişim sağlamayı ve farklı disiplinler ile deneyimlerin kesişiminde bilgi dolaşımını teşvik etmeyi amaçlamaktadır.
Hamravat suyu, Kanuni Sultan Süleyman dönemine ait bir vakıf yapısıyla ilişkilendirilmektedir. Evliya Çelebi’ye göre:
“Eski âlimler Hamravat suyunun içine pamuk koymuş, sonra onu kurutup yeniden tartmışlar… Diyarbakır’daki Hamravat suyuna batırılan bu pamuk, İstanbul’daki Eski Saray kapısının önünde bulunan çeşmenin suyuyla ıslatılıp kurutulan pamukla karşılaştırılmış. Hamravat’ın suyu o kadar hafiftir ki… Eğer pamuk ağır gelmiş olsaydı, bu suyun acı ve kullanılmaz olduğunu gösterirdi.” Evliya Çelebi, Seyahatnâme (4. Kitap)
Bugün Hamravat adı, Diyarbakır surlarına doğru uzanan bir su kemerinin kalıntılarıyla da anılmaktadır. Eski fotoğraflar ve kartpostallarda görülebilen bu kemer, Diyarbakır’ın kuzeybatısında yaklaşık 14 km uzaklıkta bulunan bir kaynaktan kente su taşımaktaydı.
Bu birkaç ipucundan yola çıkarak, çok disiplinli AMIDA araştırma programı kapsamında bu anıtın tarihi incelenmiş ve fiziki varlığına dair kısmi bir yeniden inşası denenmiştir. Bununla birlikte, çalışma kentteki su kullanımı ve su kaynaklarına dair düşünmeyi teşvik etmeyi, aynı zamanda yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan kültürel ve yaşamsal değerin önemini vurgulamayı amaçlamaktadır.
Amida/Diyarbakır Suyu ve Hamravat Kemeri: Kültürel Miras, Aktarım ve Kullanımlar – Disiplinlerarası Bir Yaklaşım
İçindekiler
A propos d’un aqueduc et d’un tripyrgion à Amida
Martine Assénat, Antoine Pérez
L’aqueduc de Diyarbakır, recherche de son tracé perdu : l’apport des imageries cartographiques, photogrammétriques et satellitaires
Luc Lapierre, Aladdin Al, Martine Assénat, B. Yılmaz Aydın, Sedat Benek, F. Meral Halifeoğlu, Mehmet Tahir Kavak, Sabri Karadoğan, Christian Leduc, Antoine Pérez.
Diyarbakır Kentinin Kuruluş Yerinde Su Faktörü ve Hamravat Su Kaynakları
Sabri Karadoğan, Aladdin Al
The origin and fate of groundwater in the city of Diyarbakır, Türkiye
Christian Leduc, Felat Dursun, Veysel Malıt, Nicolas Patris, Jean-Denis Taupin
Diyarbakır Hamravat Su Kemerlerinde Ölçümlendirme Çalışması
F. Meral Halifeoğlu, B. Yılmaz Aydın
Regards de voyageurs et d’acteurs étrangers sur l’eau à Diarbékir à la fin de la période ottomane : adduction d’eau, circulations hydrauliques, salubrité publique et environnement urbain
Matthieu Gosse
De la recherche documentaire sur l’Hamravat à l’Association de Diyarbakır pour la protection des biens culturels et naturels (DKVD)
Birgül Açıkyıldız, Nevin Soyukaya