Beka yok cihanda nüfus-ı fâniyeÖmr-i beşer sanki bir saniye
Daniel Panzac’ın Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba isimli kitabının Tarih Vakfından yayınlanmış olan Türkçe baskısının başında bu dizeler yer alıyordu. Türkiye’deki okurlar çalışmalarının büyük bir kısmı XVII.yy-XIXyy. Akdeniz tarihi ve Osmanlı İmparatorluğu üzerine olan, Fransız tarihçi Daniel Panzac’ı bu kitabıyla tanırlar. Kuşkusuz bu çalışma, Fransızca yayınlanışı 1985, ilk Türkçe çevirisi de 1997 tarihli olduğu düşünülürse, Osmanlı çalışmalarına yeni bir ufuk açmıştır. Modern çağ Osmanlı toplumuna damgasını vurmuş bu salgın hastalığı ele alan çalışması ile Panzac, Osmanlı toplumuna daha yeni yeni sosyo-politik bir açıdan yaklaşan araştırmalara, sağlık alanındaki bu araştırması ile yeni bir yaklaşım kazandırmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba, günümüzde artık modern çağ Osmanlı İmparatorluğu ve toplumunu anlamak isteyen herkezin başvuru kaynağını oluşturmuştur. Kitap, bu salgın hastalığın tüm Osmanlı coğrafyasında 150 yıllık bir döneme nasıl damgasını vurduğunu, sosyal, ekonomik ve demografik yapıyı nasıl etkilediğini ele alır.
Ancak Panzac’ın Osmanlı toplumu ve Akdeniz tarihi üzerine çalışmaları, Türkiye’de çok tanınmasa da, bu kitapla sınırlı kalmayıp, sağlık tarihinin çok ötesine gitmiştir. Otuz yılı aşkın bir süre, Fransa’nın güneyindeki Aix-en-Provence kentinde bulunan bir araştırma merkezinde (IREMAM/Arap ve Müslüman toplumları araştırma Enstitüsü diye çevirebileceğimiz) çalışmış olan Daniel Panzac’ın diğer çalışmalarından başlıcalarının iki alanda yoğunlaşmış olduğunu hatırlatalım. Bunlardan birincisi Osmanlı demografik tarihi ile ilgili çalışmalarını kapsar. Bu konuda yayınlanmış birçok makalesinin yanısıra Osmanlı nüfusu üzerine iki derleme kitabı bulunmaktadır.
Daniel Panzac’ın çalışmalarının yoğunlaşmış olduğu başka bir alan ise Akdeniz’de denizcilik tarihi ile ilgilidir. Bu konuyu gerek ticaret tarihi, gerekse siyasi tarih açısından ele alan iki kitabı vardır. Bu çalışmalarında Osmanlı donanmasının gerek İmparatorluğun birliğini korumada gerekse dışgüçlere karşı mücadelede oynadığı önemli rolü ele alır Panzac. Hemen hemen dörtyüzyıllık bir dönemi kapsayan araştırmalarında, Panzac Osmanlı denizciliğinin Avrupa güçleri ile ilişkisini de detaylı bir biçimde irdeler.
Burada sadece başlıca çalışma alanlarını hatırlatmak istediğimiz D. Panzac’ın bir çok çalışmasının, Osmanlı tarihine önemli katkılarından dolayı en kısa zamanda Türkiye’deki okuyuculara ulaşabilmesi için, çevrilmesini diliyoruz.
Daniel Panzac’ın aramızdan ani ve zamansız ayrılışı hepimizi üzdü, eksikliğini her daim hissedeceğimiz meslekdaşımızın ailesine ve yakınlarına başsağlığı diliyoruz.