Martine Assénat, Doç. Dr.
Paul Valéry-Montpellier III Üniversitesi Tarih Bölümü
Diyarbakır Belediyesi tarafından « Kentsel Koruma Planı »’nın şartnamesinde dayanan « kültür ve tabiat varlıklarının uzun süreli korunması ilkesinden yola çıkarak umuma açık « Sit alanı» olarak tanımlanan bölgelerde kütlür ve tabiat varlıkların korunmasını amacıyla bu bölgelerde sürmekte olan arkeolojik, tarihsel, doğal, mimâri, demografik, kültürel, sosyal, ekonomik, gayrimenkul ve bölge planlanma verilerini içeren bir araşıtırma » başlatılmıştır.
Bu projeye ilaveten, Diyarbakır Belediyesi 2013 sonbaharında daha önceden birçok büyük yenileme ve düzenlemeden geçirilmiş kent surlarını UNESCO’nun Dünya Mirasları Listesine kaydedilmesi için başvuru hazırlıyor. Ayrıca bu çerçevede, birçok alanda anketler yapılmasını ve tamamlayıcı programlar yürütülmesini de desteklenmektedir.
IFEA tarafından desteklenen AMIDA programı daha çok Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait belgeler ve bu dönemlerden miras kalan kentteki yapılarla karşılaştırmalı bir döküm hazırlamayı ve detaylı bir çalışma yapmayı önerdi (bu araştırma ilerde diğer dönemlere genişletilebilecek.) Böyle bir araştırma, bölgesel tarihsel mekânların daha iyi belirlemesini ve daha iyi tanınmasını sağlayacağı gibi surların inşaatında kullanılmış malzemeler ve inşası hakkında daha detaylı bir bilgi sağlayacaktır. Bu bağlamda, AMIDA programı surların belirli bir sistemde fotoğraflanması ve buradan alınan bilgilerin dijital ortama aktarılması sayesinde bilimsel incelemeler için de kullanılabilecek surların üç boyutlu bir modellemesini hazırlamayı düşünmektedir. Böyle bir işlem sayesinde, günümüzde beş kilometrelik bir uzunluğu sahip olan ve de zaman zaman hasara maruz kalan Diyarbakır şehir surları ‘ana duvarları’, kuleler ve diğer yapıların güvenilir bir tasvirini gelecek kuşaklar için kaydedebiliyoruz.
Bu programın başka bir yanı da Diyarbakır’ın antik taşocakları inceleyerek surların inşaa dönemi hakkında bilgi sağlayacaktır. Ayrıca, bu bölgedeki bazalt ocak işletmeleri üzerine tarihsel bir sözlük hazırlamayı hedeflenmektedir. Bu çerçevede, surların restorasyonunda yer alacak yerel işletmeler ile bağlantı kurmayı hedeflemektedir. Bütün bu çalışmaların sonucu olarak bir projede hedeflenen alanların muhafazası ve geliştirmesi için dokümantasyon ve gözleme yarayan CBS (Coğrafi Bilgi Sistemi) modeli kurulmasına katkıda bulunacaktır.