Göçün sosyal bilimlerinin ulusal yapıları: karşılaştırma
Çalıştay – Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü (IFEA-Istanbul)
4 Aralık 2015 Cuma 14:00-18:30 saatleri arasında.
Bu çalıştay, Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü (IFEA-İstanbul) tarafından ve yurtdışındaki diğer dört Fransız araştırma enstitüsü (Fas’taki Jacques Berque Merkezi, Lübnan’daki Fransız Yakın Doğu Enstitüsü, Tunus’taki Çağdaş Mağrip Araştırma Enstitüsü ve Mısır’daki Ekonomik, Hukuki ve Sosyal Araştırmalar ve Dokümantasyon Merkezi) ile işbirliği içinde yürütülen eğitim araştırma ağının ikinci bir toplantısı için fırsat sunuyor. “Orta Doğu ve Müslüman Dünyaları” bilimsel ilgi grubu GIS-MOMM tarafından 2015 proje çağrısına yanıt olarak desteklenen proje, “Hareketlilik ve Göçler”in yeniden geliştirilmesi kapsamında Eylül 2014’te başlatıldı. IFEA içindeki araştırma ekseni. Güney ve Doğu Akdeniz’in çeşitli ülkelerinde sosyal bilimler tarafından üretilen göç analizlerini uzun bir süre boyunca yansıtıcı, sosyo-tarihsel ve karşılaştırmalı bir şekilde incelemek için disiplinler arası bir araştırmacı grubu oluşturmayı amaçlamaktadır.
Proje, bilimsel soruların, göç bağlamına bağlı olarak farklı şekilde formüle edilmiş kamu sorularına bağımlılığını varsayar. Türkiye’de olduğu gibi Fransa’da da Türk göçü üzerine araştırma çalışmalarının gelişiminin bir incelemesi, iki tür analizin, Fransızca ve Türkçe’nin aynı tür önyargıyı sunduğunu göstermiştir: temelinde sorular ortaya çıkaran zımnen ulusal bir bakış açısı, böylece her biri bakalım öteki ne saklıyor (Aksaz, 2015). Kamusal sorunların kavramsallışması bir toplumsal konfigürasyondan diğerine değişir: Abdelmalek Sayad’ın (1986) gösterdiği gibi baskın göç dinamiklerine göre ve ayrıca tarihsel özgünlüklere ve çeşitli hedef ülkelerle sürdürülen ilişkilere göre farklı şekilde tanımlanırlar. Kamusal sorunların inşası da zaman içinde değişmektedir (Blumer, 1971). Bu yaklaşım, daha sonraki araştırma çalışmaları için bir destek noktası sağlamayı, kendisini kamusal sorulardan ve ulusal düşünce kalıplarından uzaklaştırmayı amaçlamaktadır.
Sosyal bilimlerin sorgulanmasına esin veren ulusal bakış açısı, Fransa’da ve Güney ve Doğu Akdeniz ülkelerinde yalnızca « teoriler »in veya « burada » ve « orada » farklı ve hatta karşıt bilimsel söylemlerin gelişmesini ima etmez; aynı zamanda “teoriler”in ve bilimsel söylemin Fransız, Türk ve Fas sosyal bilimleri vb. tarafından farklı yöntemlere göre yeniden benimsenmesini ve yeniden yorumlanmasını ima eder. Göç olgusunun incelenmesine damgasını vuran « metodolojik milliyetçiliği » anlamada ilerlemek için (Wimmer ve Glick-Schiller, 2002), bu nedenle, ulusal sosyal bilimler tarafından « teoriler »in ve bilimsel söylemin ödünç alın(ma)ması, yeniden temellük edil(me)mesi kiplerini incelemek gereklidir. Proje, Fransa ve Avrupa’da (Wieviorka ve diğerleri, 2015) “küresel düşünme” perspektifinin savunucuları tarafından yakın zamanda geliştirilen “metodolojik milliyetçilik” eleştirisine somut bilgi unsurları sağlayarak katkıda bulunacaktır.
« Göç sosyal bilimlerinin ulusal yapıları: karşılaştırmalı yaklaşımlar » başlıklı bu çalıştay, Temmuz 2015’te Paris’te düzenlenen ilk GIS-MOMM kongresinin tematik bir çalıştayından sonra gelmektedir. Çalıştay boyunca yapılan sunumlar, bir Dossier de l’IFEA şeklinde çevrimiçi bir toplu çalışmada yayınlanacaktır.
Kaynakça
- AKSAZ Elif (2015) : « L’émigration turque en France : 50 ans de travaux de recherche en France et en Turquie. Bibliographie commentée, proposée à l’occasion du 50ème anniversaire de la signature d’un accord bilatéral de main-d’œuvre entre la France et la Turquie le 8 avril 1965 », Dossier de l’IFEA, série « La Turquie aujourd’hui », no : 22, Istanbul : Institut français d’études anatoliennes. URL
- BLUMER Herbert (1971) : « Social Problems as Collective Behavior », Social Problems, 18, 3: 298-306.
- SAYAD Abdelmalek (1986) : « « Coûts » et « profits » de l’immigration, les présupposés politiques d’un débat économique », Actes de la recherche en sciences sociales, 61, 1 : 79-82.
- WIMMER Andreas et Nina GLICK-SCHILLER (2002) : « Methodological nationalism and beyond: nation-state building, migration and the social sciences », Global Networks, 2, 4: 301-334.
- WIEVIORKA Michel, Laurent LÉVI-STRAUSS et Gwenaëlle LIEPPE (dir.) (2015) : Penser global. Internationalisation et globalisation des sciences humaines et sociales, Éditions de la Maison des Sciences de l’Homme, coll. « 54 ».
Konuşmacılar ve tartışmacılar
- Elif AKSAZ (IFEA, CESSP-CSE)
- Ibrahim AWAD (Université Américaine du Caire)
- Mohamed BERRIANE (Université Mohammed V de Rabat)
- Hassan BOUBAKRI (Université de Sousse)
- Kamel DORAÏ (CNRS, IFPO)
- Dominique MARCHETTI (CNRS, CESSP-CSE)
- Hasnia-Sonia MISSAOUI (Université Toulouse Jean-Jaurès, IRMC)
- Olivier KOCH (Université Paris XIII, Université Galatasaray, IRMC)
- Jean-François PÉROUSE (IFEA)
- Paul TABAR (Université Libano-Américaine de Beyrouth)