İhtilaf konusu miraslarıyla Akdeniz'de Osmanlılar

Sunum dili Fransızcadır

Oran, Mağrip'te bir Osmanlı şehri

Sunum, Mağrip'teki Oran şehrine, tarih ve Osmanlı mimarisi açısından geriye dönük bir bakış  mahiyetindedir. Diğer Cezayir şehirleri gibi Oran’da da bilhassa mimaride izler bırakmış bir Osmanlı dönemi yaşanmıştır. Türk hamamları, Bey Sarayı ve Muhammed Bey Camii gibi o dönemin önde gelen yapıları bugün hâlâ ayaktadır. Aslında Oran’da, ilki 1708-1732 yılları arasında ve ardından 1791 senesinden Fransızların Ocak 1831'de gelmesine dek olmak üzere, iki ayrı Osmanlı dönemi söz konusudur. Bu dönemler öncesinde, ilkin 1509-1708 yılları arasında, ikincisi ise 1732-1791 seneleri arasında olmak üzere, İspanyollar iki kez hakimiyet kurmuştur. Yani Arap dönemi diye tabir edilen dönem sonrasında karşımıza katman katman, İspanyol, Osmanlı ve Fransız dönemleri çıkmaktadır. 1791-1831 yılları arasındaki ikinci Osmanlı hakimiyeti sırasında, etkileri günümüzde hâlâ büyük ölçüde görülen mimari ve şehircilik alanındaki mühim değişimleri dönemin beyi başlatmış, sonrasında “Batılı şehir” diye adlandırılacak yerin temeli bu çalışmalar ile atılmıştır. Bu dönemden geriye kalan izler, kimi zaman tarihi eser sıfatıyla kayıt altına alınmış abideler ve binalar; girişilen işin büyüklüğünü ortaya koymaktadır. Fakat 1708-1732 yılları arasındaki yirmi dört yıllık ilk Osmanlı dönemi hakkında, birçok araştırmaya rağmen, çok az şey bilinmekte ve hatta bu dönem hiç tanınmamaktadır. Bu dönemden günümüze az sayıda kalıntı ve bina ulaşmıştır. Bu durum, şehrin dörtte üçünü harabeye çeviren 1790 depreminden de kısmen kaynaklanmaktadır. Oysa bir Türk vak’anüvis, Osmanlı’nın ilk fethi sırasında sur içinde üç caminin bulunduğundan söz etmektedir: ne var ki bu camilere İspanyol ve Fransızların ne arşiv ne de tarihi kayıtlarında rastlanmaktadır. Biz de eldeki harita, plan ve görsellerden yola çıkarak, Oran şehrinin dönüşümünü ve Osmanlı’nın buradaki mimari mirasını tanıtmaya çalışacağız.