TARİHİ COĞRAFYA VE MADDE KÜLTÜRÜ
Sorumlu : Olivier Henry (IFEA)
Bu araştırma programı, Arkaik dönemden Helenistik döneme kadar, Anadolu’da yaşanan büyük dönüşümler boyunca yerel kimliklerin tanımını ve gelişimini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu araştırma alanı, özellikle Karya bölgesiyle ve Hecatomnus hanedanının hüküm sürdüğü kilit dönem üzerine yoğunlaşır. Ne Yunan ne de Pers olan bu hanedanlığın mensupları -ki bunların en tanınmışı Mausolos’tur- merkezi Pers yönetimi tarafından Karya satraplığının başına getirildiler. Oysa ki, Mausolos ve kardeşi Idrieus günümüzde Helenizmin temsilcileri ve gelecekteki Helenistik krallıklarının ilk örnekleri kabul edilmektedir.
M.Ö. 4.yüzyılda Karya’da, Pers ya da Yunan izleri taşımayan, ancak, özgünlüğü bu iki toplumun güçlü bir yerel kimlikle, karşılıklı etkileşiminin bir sonucu olan, gösterişli bir madde kültürü gelişti (örneğin Halikarnas Mozolesi). Bir yerel kimliğin ifadesi olan bu özel koşullar, yerel kültürler/kimlikler ve dış faktörler arasındaki etkileşimler ile ilgilenenler için mükemmel bir saha çalışması oluşturmaktadır. Bu araştırma ekseni iki yaklaşıma dayanmaktadır. İlki, mezarlarla ilgilidir ve klasik çağın sonunda anıtsal mezar yapımının gelişim koşullarını tanımlamayı amaçlar ve bunu ölü gömme ritüellerinde mezarın rolününün geçirmiş olduğu değişimi inceleyerek yapar. Milas mezar epigrafileri, Hecatomnus ve imparatorluk dönemi arasındaki zaman dilimine ait yüze yakın kitabe ile doludur. Bunların dikkatle okunması bu kitabelerde Daimones Agathoi’ye çok sık rastlanması gibi bir takım bilgiler vermektedir.
Bu mezar tanrıları kimlerdir?
Ne açıdan “hayırsever”lerdir ?
Bunlar, Milas’ta bulunan farklı anıt mezarlarda net olarak tasvir edilmiş midir? Niçin bu tanrılardan, sadece Milas’ta değil, aynı zamanda, daha genel olarak, Güney-Batı Anadolu’da sık sık bahsedildiğine tanık oluyoruz? Bunu, kültür aktarımının bir örneği olarak mı kavramak gerekir? Bu tanrıları, Yunan epigrafisindeki diğer mezar tanrıları ile mukayese edebilir miyiz? Bu yüzden, Karya kültürü üzerine olan bu araştırma çerçevesinde, Milas kitabelerinde tanrıların nasıl tasvir edildiklerinin incelenmesiyle, bu bölgenin mimarisini, ölü gömme ve dini yaklaşımlarını ilişkilendirmek, ölümün neden olduğu kargaşayı kabullenmeye çalışmak için yaşayanların kullandıkları yöntemleri anlamaya yardımcı olabilir.
Bu araştırmaların epigrafi ayağı IFEA’ ya bağlı araştırmacı Damien Aubriet sorumluluğundadır. İkinci yaklaşım, Karya kültürüne ait önemli bir mekanın gelişimiyle ilgilenir: Labraunda Tapınağı. M.Ö. 4.yüzyılda, hanedanın siyasi, kültürel ve ekonomik gücünün sergilenmesi için Hecatomnuslar tarafından değiştirilen bu yapının konumu kısa sürede, Milas iline bağlı yerel küçük bir tapınaktan, büyük bir Pan-Karya tapınağına dönüştü.
Hecatomnusların yok olmasından sonra da faaliyet gösteren tapınak, Bizans döneminin ortalarına kadar çok gösterişli bir yapı olarak etkinliğini sürdürdü. 1948 yılında başlayan bu tapınağın kazıları, yapının gerek mimar gerekse de kültürel olarak zenginliğini kanıtladı. Günümüzde, kazılar, Fransa ve Avrupa Dışişleri Bakanlığı’ nın desteğiyle, Fransa-İsveç-Türkiye iş birliği ile yürütülmektedir.
Bu araştırmaların konusu birçok noktaya değiniyor: yüzyılları geride bırakmasını ve bin yılı aşkın süredir şehir dışı bir konumda var olabilmiş bu tapınağın sürekliliği; kültünün inanılmaz esnekliği (Anadolu kültünden, önce Yunan tipi bir tanrıya, daha sonra da Hıristiyan kültüne); zengin bir ‘’kültürel stratigrafi’nin’ tek tanığı olan kalıntıların şaşırtıcı bir şekilde günümüze kadar korunması.
Antik Karya, yaylalar ve denizlerin keşistiği yerde
Sorumlular: Koray Konuk, IFEA’ ya bağlı araştırmacı, UMR 5607 ve Raymond Descat, IFEA
Bu program antik Karya’ nın tarihi coğrafyasının daha iyi tanınmasını amaçlamaktadır. Birçok uygarlığın kavşağında kurulan Karya, (Yunan, Pers, Mısır, Kıbrıs, Rodos, Karya yerlileri) aynı zamanda Ege’nin önemli ulaşım yollarının merkezinde yer aldı. Son derece engebeli bu bölgenin birçok alanı hala bilinmemektedir, bu yüzden, bölgesel yönetimin ve kültürel, siyasal ve ekonomik etkileşimlerin tutarlı ve doğru bir şekilde anlatabilmek için mikro-bölgesel alan çalışmalarının yapılması önemlidir.
- «Halikarnas’ın Doğusu’nda» yüzey araştırması
Syangela / Theangela’daki arkeolojik yüzey araştırma projesi
Para koleksiyonları
Sorumlular: Koray Konuk, IFEA’ ya bağlı araştırmacı, UMR 5607
Ce programme vise à publier les collections monétaires anciennes issues des fouilles archéologiques et des collections privées. Ces études sont relativement peu représentées en Turquie, bien que les monnaies soient une importante source pour la connaissance des pratiques économiques et politiques des sociétés anciennes. Publier ces collections permet de mettre à la disposition du monde de la recherche un important matériel de réflexion.
Bu program, arkeolojik kazılardan ve özel koleksiyonlardan çıkmış eski sikke koleksiyonlarını yayınlamayı amaçlamaktadır. Sikkeler, eski toplumların ekonomik ve siyasal yaptırımlarının tanınmasında önemli bir kaynak olmasına rağmen, bu çalışmalar Türkiye’de göreceli olarak çok ilgi görmemiştir. Bu koleksiyonları yayınlamak, araştırmacıları düşündürmeye teşvik edecektir.
- Kazılarda bulunan sikkelerin yayınlanması (Erythrée, Téos)
- Kamu ve özel koleksiyonların yayınlanması (Bodrum Müzesi, SNG Türkiye 2)